• Rural no Cine e na literatura

No século  XXI o rural como tema literario parecía afastarse dos nosos escritores e cineastas. Pero nos últimos anos rodáronse e publicado unha serie de títulos que o rescataron como tema esencial. É esa “España Callada”, que xamais sae nas noticias nin abre diarios, esa rexión esquecida da que fala Julio Llamazares, un dos escritores que nunca abandonou o tema rural e que inspirou ás xeracións máis novas.

Entre ese puñado de creadores está Pilar Fraile, que publicou en 2018 “Las ventajas de la vida en el campo”, unha novela que rompe cos estereotipos do urbanita que regresa á natureza; María Sánchez, que escribiu o poemario “Cuaderno de Campo” e “Tierra de mujeres”, un ensaio autobiográfico sobre a vida das mulleres no campo; e Elvira Valgañón, que relata no “Invierno” (2017) as historias dun pobo de montaña vistas por un espantallo. E está o cineasta Oliver Laxe, que co filme “O que arde”, volveu á súa terra natal para narrar os estragos do lume na Galicia rural. Reunimos aos catro para falar do rural no cinema e a literatura, de que é ficción e que é realidade, ao lado poético do campo, ao lado cruel, e de como o desenvolvemento do mundo rural é esencial para a nosa supervivencia tanto material como espiritual.

Moderador:

Marta Del Riego Anta

Poñentes:

Pilar Fraile

Oliver Laxe

María Sánchez

Elvira Valgañón

• MARTA DEL RIEGO

Escritora, xornalista, poeta. Nacín no Noroeste (de España), é dicir, León; e vivín no Nordeste (de Europa), é dicir, Berlín. Tras dez anos de redactora xefe de  Vanity  Fair, e outro par dedicada á comunicación cultural, vino (case) todo. E aínda así, interésame (case) todo.

Amo o viño e a terra, Madrid, Berlín, Nova York; non creo na España baleira, si, na España chea, porque esas terras que ves desde o portelo do coche, terras  aradas ou terras nas que crece algo verde ou terras en barbeito, teñen dono, labradores e gandeiros, labradoras e gandeiras. Publiquei tres novelas e o meu último libro é un ensaio literario-futbolístico, La Biblia Blanca, Historia Sagrada del Real Madrid (Córner).

• OLIVER LAXE

Nacido en 1982, Oliver Laxe crece entre Francia, España e Marrocos. As súas dúas primeiras longametraxes son premiados no Festival de  Cannes: Todos  vós  sodes  capitáns recibe o premio  FIPRESCI na  Quinzaine deas  Réalisateurs en 2010 e  Mimosas obtén o Gran Premio da  Semaine de Critíque en 2016 e o Premio Especial do Xurado no Festival de Sevilla. En 2019, Oliver Laxe fai historia ao converterse no primeiro cineasta español xunto a Víctor  Erice seleccionado en  Cannes cos seus tres primeiras obras e o único en ser premiado en todas as súas participacións. O que arde recibe o Premio do Xurado da Sección Oficial – Un  Certain  Regard de  Cannes, o Premio á Mellor Creación Sonora da sección e compite nos festivais internacionais máis importantes da tempada, como San Sebastián, Toronto,  Karlovy  Vary ou Nova York.

• ELVIRA VALGAÑÓN

Naceu en Logroño en 1977. Licenciada en Filoloxía Hispánica e Inglesa, é escritora e tradutora. Luna  Cornata, a súa primeira novela, escrita dacabalo entre Irlanda, Inglaterra e España, publicouse en 2007. En 2016 publicou  Nonsense, unha antoloxía da poesía do escritor e debuxante inglés Edward  Lear.

A súa segunda novela, Inverno (Pebidas, Logroño), unha persoal visión da vida e as historias do mundo rural, apareceu en outubro de 2017.

• MARÍA SÁNCHEZ

María Sánchez é veterinaria de campo. Os seus poemas foron publicados en revistas e antoloxías como Apuestas (La Bella Varsovia, 2014). Colabora habitualmente en medios dixitais e de papel sobre literatura, feminismo, gandería extensiva e cultura e medio rural.  Coordina o proxecto Las entrañas del texto, desde o que convida a reflexionar sobre o proceso de creación, e Almáciga, un pequeno viveiro de palabras do medio rural das diferentes linguas do noso territorio. Durante 2018-2019 colaborou en Carne Cruda Radio, coa sección Notas de campo, un diario sonoro desde as marxes, cheo de historias, persoas e animais que habitan e coidan o noso medio rural. Os seus poemas foron traducidos ao francés, portugués e ao inglés. En 2019, o padroado da Fundación de Estudos Rurais concedeulle un dos premios Orgullo rural «por ser unha ponte de divulgación do mundo rural», e o Instituto de la Juventud de España ( INJUVE) outorgoulle o Premio Nacional de Mocidade de Cultura por contribuír coa súa poesía «para visibilizar con carácter modélico e innovador a necesidade de manter a vida no campo». Cuaderno de campo (La Bella Varsovia, 2017) é o seu primeiro poemario. Tierra de mujeres, unha mirada íntima e familiar ao mundo rural, é o seu último libro, un ensaio sobre mulleres e medio rural ( Seix Barral, 2019). En 2020, serán publicadas as traducións de Tierra de mujeres ao francés ( Rivages) e ao alemán ( Blessing  Verlag).

• PILAR FRAILE

Pilar Fraile é narradora, poeta, crítico literario e doutora en Teoría da Literatura pola Universidade Complutense de Madrid. É autora dunha novela, Las ventajas de la vida en el  campo (Caballo de Troya, 2018), un libro de relatos, Los nuevos poladores (Traspiés, 2014), un ensaio sobre escritura creativa, Materiales para la ficción, de Poe a  Foster Wallace (Editorial Grupo 5, 2018) e os libros de poemas: El límite de la ceniza (Prensas Universitarias de Zaragoza, 2006), La pecera subterránea ( Amargord, 2010), Larva seguida de cerca ( Amargord, 2012) e Falta ( Amargord, 2015).

Tanto a súa obra en poética como a súa prosa foi traducida a distintas linguas e publicada en revistas de prestixio internacional como:  The Paris  Review,  The Chicago  Review,  Two  Lines,  Circumference,  Conjunctions ou  Gulf  Coast  Magazine entre moitas outras.

Unha selección dos seus poemas foi traducida ao inglés e  antologada polo escritor estadounidense  Forrest  Gander no libro  Panic Cure —  Poetry  from  Spain  for  the 21 st  Century, ( Shearsman  Books,  London, 2013 e  Seismicity  Books, 2014, EE. UU). Recentemente, e en tradución de Lizzie Davis, apareceu unha  plaquette:  Hedge, na  Broome  Street  Review de Nova York.

Pola súa obra en tradución foille concedida unha bolsa de residencia no  International  OMI  Center de Nova York no outono de 2016.

• Presentación dos traballos finalistas do V FICRURAL de Galicia

Mesa na que se abordarán os contidos das curtametraxes finalistas no contexto do papel expositivo e reivindicativo que pode xogar o cine á hora de facer reflexionar sobre o pasado, o presente e o futuro do mundo rural así como das formas de vida conectadas á natureza e á raigame cultural dos pobos.

Contaremos coa presenza de catro dos directores e directoras dos dez traballos finalistas, que compartirán co público a súas reflexións dende unha perspectiva cinematográfica.

Moderador:

• Inés Vázquez (Lareira Pop)

Poñentes:

• Sandra Román
• Carlos Cazurro
• José Carlos Castaño
• Juan Galiñanes

• INÉS VÁZQUEZ

Comunicadora, xestora cultural e escritora. Licenciada en Comunicación Audiovisual e  Magíster en Relacións Internacionais e Comunicación pola Universidade Complutense de Madrid. Cursou tamén a especialización en Dirección e Xestión de Entidades Culturais e Artísticas no Instituto Superior de Arte de Madrid.

No últimos dezaoito anos desempeñou a súa carreira profesional no ámbito da educación, a comunicación, as relacións públicas e o márketing. No ámbito educativo ten desenvolto a nivel estatal programas educativos de inclusión de temáticas de cidadanía global con perspectiva de innovación pedagóxica a través de programas da Axencia Española de Cooperación e Desenvolvemento.

Como xestora cultural, no ano 2010 funda  LAREIRA POP, entidade cultural independente na que desempeña o cargo de directora de proxectos artísticos e culturais.  É  codirectora do Festival Internacional de Cinema Rural de Galicia entre outros moitos proxectos vinculados a esta entidade.

Autora do libro de relatos UNOS CUANTOS (2013) e de textos e publicacións diversas, é tamén tradutora para organizacións internacionais. Mente inquieta xeradora de ideas, é ademais unha nai entusiasta.

• CARLOS CAZURRO

Xornalista de formación, fotógrafo de profesión (tres veces galardoado co premio  National  Geographic de Fotografía) e contador de historias de vocación, chegou ao vídeo como medio para completar as súas reportaxes fotográficas cos sons, testemuños e movementos que sentía a necesidade de mostrar en moitos dos temas que retrataba co seu cámara. Os seus curtos foron seleccionados -e premiados- en diversos festivais nacionais e internacionais e actualmente segue traballando como fotógrafo e guionista mentres prepara a rodaxe do seu próximo traballo.

A súa curtametraxe El cielo es nuestro techo un dos dez traballos finalistas desta V Edición do Festival Internacional de Cinema Rural de Galicia, relata  a dura loita das mariscadoras de Cedeira (Galicia).

• SANDRA ROMÁN

Sandra Román (1995, Igualada Barcelona) realizou os seus estudos de xornalista e comunicadora audiovisual na Universidade de Lleida. Trasladouse a Madrid para completar a súa carreira co máster en documental e reportaxe xornalístico  transmedia da  UC3M. Alí traballou en varios medios nacionais como TVE, Antena3 e  LaSexta como xornalista.

O seu curto documental  Ubi  sunt, un dos dez traballos finalistas desta V Edición do Festival Internacional de Cinema Rural de Galicia, é a súa ópera prima aínda que segue traballando noutros proxectos futuros. Sandra aposta polo mundo do documental pois este ten un valor engadido nun momento no que o ruído e a rapidez informativa non nos deixa ver máis aló.

• JOSÉ CARLOS CASTAÑO

José Carlos Castaño é licenciado en Ciencias Políticas pola Universidade de Granada aínda que a súa traxectoria laboral e persoal sempre estivo ligada á comunicación e ao  rudimento de contar historias. Redactor e produtor en numerosas produtoras como  Atrium Dixital de Sevilla, Ático 7 Grandes Viaxes, suplemento Dominical do Xornal de Cataluña, Revista  Icon.

Na actualidade desempeña o seu traballo na produción de documentais e na publicación de libros de carácter antropolóxico e literario, ambientados no ámbito rural (El vapor del alma, Rastros Rostros, La  parsimonia del corazón,...). A sua curta,  Luzas y  Morras reflexiona sobre o pastoreo, o oficio máis antigo que existe, esixe sacrificio constante e paixón pola natureza, con valores que exaltan a pureza da vida e que, con todo, corren serio perigo de extinción.

• JUAN GALIÑANES

Juan Galiñanes leva máis de quince anos traballando como director, guionista e montador. Comezou no mundo da animación, onde dirixiu varios proxectos como “Holy Night” ou “O bufón e a infanta” (ambos traballos nominados aos premios Goya) e pasou despois ao terreo da ficción e a publicidade. Aquí, e alternado as súas tres facetas, traballou en proxectos como Dhogs, Serramoura, A Estiba, Feedback... ademáis de proxectos de carácter máis persoal como as curtas 3–1=0.

Na actualidade está a montar “La Unidad”, a nova serie de Dani de La Torre para Movistar Plus producida por Vaca Films. É tamén autor do guión de “Quien a hierro mata”, película dirixida por Paco plaza e protagonizada por Luis Tosar.

A súa curta Mariñeiro, una das dez curtas finalistas do Festivak Internacional de Cine Rural de Galicia, é a súa primeira incursión no documental.

• Carlos Velo na memoria

O público asistente a esta sesión vai poder coñecer a testemuña de Carol de Swaan, viúva do cineasta galego exilado en México Carlos Velo e escoitar de primeira man a fonda pegada que o seu home deixou neste país americano como profesional do cine e como formador da nova xeración de cineastas mexicanos.

 Poñentes:

• Carol De Swaan
• Luis Alvarez Pousa

• CAROL DE SWAAN

Nai de dous fillos, viúva de Carlos Velo

A miña experiencia laboral centrouse en publicacións e guións e como guionista  de diversos Programas de Difusión Científica  para o Consello Nacional de Ciencia e Tecnoloxía de México.Estiven a cargo da Coordinación da  edición do Manual do Instrutor  Comunitario, realizado polo Centro de Investigación e Estudos Avanzados do Instituto Politécnico Nacional para o  Consello Nacional de Fomento  Educativo. Fun guionista do programa radiofónico Palabras Prohibidas, sobre violencia familiar, abuso sexual, e outros con perspectiva de xénero.

Fungí como Coordinadora do Departamento de Socioloxía do Centro de Estudos Económicos e Sociais do Terceiro Mundo, fun coordinadora  do Programa da Muller da Secretaría de Turismo onde editamos o libro As Mujeres Damos Vida ao Turismo. Fun Directora da Academia Mexicana de Dereitos Humanos, desde onde impulsamos a primeira observación electoral da sociedade civil e a creación de Alianza Cívica, organismo non gobernamental encargado de vixiar as eleccións  e a creación da Comisión Nacional de Dereitos Humanos, dirixida polo primeiro  Obusdman en México, quen fose membro da Academia. Fun ademais Coordinadora do Centro de Atención Integral das Mulleres da Delegación  Xochimilco, zona moi marxinada cunha poboación de case un millón de persoas e un alto nivel de violencia familiar que combater.